Uithoorn – Het lijkt onschuldig: een kleurrijke vape met een zoete smaak, populair onder jongeren. Maar achter het roken ervan en die hippe uitstraling schuilt een groot gezondheidsrisico. Dat ontdekte Jelle Mulder (20) uit Uithoorn tijdens zijn onderzoek voor een project aan Hogeschool Inholland Haarlem. “Jongeren weten dat vapen slecht is, maar hebben nauwelijks inzicht in de echte gevolgen”, zegt hij.

Schadelijke stoffen
Mulder, derdejaars Creative Business-student, trok de straten van Amsterdam in en sprak acht groepen jongeren over hun kennis van vapen. “De meesten weten dat er nicotine in zit, maar verder blijft het vaag”, vertelt hij. “Over andere schadelijke stoffen, zoals zware metalen of chemische toevoegingen, had vrijwel niemand gehoord. Ook de gevolgen? Vaak werd longkanker genoemd, maar dat was vooral gebaseerd op ‘iets wat ze ooit hadden gehoord’.”

Kwetsbaar
Om de feiten boven tafel te krijgen, interviewde Mulder longarts en tabaksdeskundige Wanda de Kanter. Haar boodschap is duidelijk: de risico’s zijn veel groter dan jongeren denken. “Je weet simpelweg niet wat erin zit”, waarschuwt De Kanter. “Vooral smaak-vapes, vaak geïmporteerd uit China, bevatten naast nicotine onbekende chemische stoffen. Jongeren zijn extra kwetsbaar: hun hersenen ontwikkelen zich door tot hun 25e.”

Volgens De Kanter kan nicotinegebruik op jonge leeftijd blijvende schade veroorzaken. “Het verstoort de hersenontwikkeling, wat kan leiden tot concentratieproblemen, meer ADHD-symptomen en een verhoogde kans op somberheid. Bovendien maakt nicotine jongeren gevoeliger voor verslaving: 70 procent van de jongeren die vapen gaat later ook roken.”

Zorgwekkend
De lichamelijke gevolgen zijn eveneens zorgwekkend. “We zien een verhoogde hartslag, hoge bloeddruk, angst- en paniekklachten en een afnemende longcapaciteit”, zegt De Kanter. “In het afgelopen jaar zijn 24 kinderen opgenomen met ernstige complicaties, zoals longontstekingen, ingeklapte longen en bloed ophoesten.” Over de langetermijnschade bestaat nog onzekerheid, maar de eerste signalen zijn alarmerend: chronische ontstekingen in de longblaasjes, een voorstadium van kanker. “We weten pas over dertig jaar hoe groot de schade echt is. Jongeren mogen geen proefkonijnen zijn.”

Sociale druk en marketing
Uit Mulders straatinterviews blijkt dat sociale druk en marketing een grote rol spelen. “Ze beginnen, omdat vrienden het doen, omdat het lekker smaakt en omdat vapes makkelijk verkrijgbaar zijn”, weet hij. Volgens De Kanter is dat geen toeval: “De tabaksindustrie richt zich bewust op jongeren met zoete smaakjes, felle kleuren en een modern design. Hoewel veel van deze producten verboden zijn, vinden jongeren ze moeiteloos via illegale verkoopkanalen.”

Met zijn project wil Mulder jongeren bewust maken van deze risico’s. Hij werkt aan een informatieve video en hoopt via earned media zijn boodschap breed te verspreiden. “Ik kom uit Uithoorn en wil dat jongeren hier in de regio weten waar ze aan beginnen”, benadrukt hij. “Vapen lijkt onschuldig, maar de gevolgen kunnen levenslang zijn.”

Jelle Mulder trok voor zijn studie de straten van Amsterdam in en sprak acht groepen jongeren over hun kennis van vapen. Foto: aangeleverd.