Muziek die stil maakt door Ksenia Kouzmenko

Door Pierre Tuning

Aalsmeer – Op zondag 17 april verzorgde pianiste Ksenia Kouzmenko een Paasconcert in cultureel café Bacchus. Met zachte stem vertelt Ksenia Kouzmenko over onderdrukking, oorlog, verdriet en verlies – de ervaringen die ‘haar’ componisten hebben ondergaan. Dan speelt zij hun muziek en je hoort boosheid, teleurstelling en de zoektocht naar troost en vrede die muziek kan bieden. Inspiratie, ontleend aan datgene wat altijd blijft: het landschap, de natuur, de zee, de golven, het licht in de tuin…

‘Fenêtre sur le jardin’ (Het venster op de tuin) blijft zij haar programma noemen, naar een stuk van de Tsjechische componist Bohuslav Martinů (1890–1959) die na een jarenlange carrière in Parijs in 1940 naar de VS vluchtte, Amerikaans staatsburger werd en zijn door de Sovjets bezette vaderland nooit meer zou terugzien. 

De pianiste heeft het programma dat uit louter Tsjechische composities zou bestaan, in deze ellendige oorlogstijd aangepast door er muziek uit Oekraïne en Belarus aan toe te voegen – ‘een programma over verbinding, vrijheid, identiteit en liefde voor je land’, wil ze dat noemen. En Ksenia vertelt de verhalen over de onderdrukking van componisten die bleven en die weggingen, die met moeite overeind bleven, die in ongenade vielen en die vervolgd werden, die verbannen en verboden werden. Over muziek die vernietigd moest worden, over het moeizame vreemdelingenbestaan en toch steeds weer verbinding zoeken via grens overstijgende muziek.

Zij speelt met overgave en virtuositeit pianostukken die wij nog nooit eerder hebben gehoord, maar die rechtstreeks binnenkomen. ‘Sprookjes’ gebaseerd op volksmuziek, stukjes met veelzeggende titels als: ‘Onweer in Prokop’, ‘In de mist’ en ‘Door het dal van weemoed en verdriet’ – iedereen kan erin terechtkomen en navoelen wat het betekent van alle zekerheden beroofd te zijn. Je kan een speld horen vallen, deze Paaszondag in Bacchus. Ksenia Kouzmenko speelt muziek die stil maakt.