Gratis bestaat niet

Door Donald Esser.

2+1 gratis, 2 + 2 gratis, 3 halen 2 betalen, 2e voor de halve prijs. Trekpleister, Kruidvat, Albert Heijn, PLUS. Jumbo: ze strooien met aanbiedingen alsof het confetti is op een bruiloft waar niemand echt wil zijn. Maar laten we eerlijk zijn. Denk ff door: gratis bestaat niet. Echt niet. Nooit.

Die gratis shampoo? Betaal je gewoon via die tandpasta die ineens 80 cent duurder is. Die 2e gratis deodorant? Die zit al verdisconteerd in de prijs van de eerste, die toevallig net iets duurder is dan vorige week. Het is geen liefdadigheid, het is marketing. En marketing is geen moeder Teresa, maar eerder een gladde verkoper met een PowerPoint vol KPI’s. Voor degenen die niet weten wat dat zijn: KPI’s, of Key Performance Indicators (kritieke prestatie-indicatoren), zijn meetbare waarden die aangeven hoe goed een organisatie of team presteert ten opzichte van de gestelde doelen.

De strategie is simpel: lokken. Jij denkt slim te zijn, zij weten dat je komt. Want wie kan er weerstand bieden aan het woord gratis? Het triggert iets diep menselijks. Hebzucht, hoop, misschien zelfs een vleugje nostalgie naar de tijd dat je als kind een lolly kreeg. Zomaar. Voor niets. Gratis. Maar nu ben je volwassen; en die lolly kost je vele euro’s aan onnodige aankopen.

Retailers rekenen erop, dat je niet alleen komt voor die ene aanbieding. Je komt voor de tweede gratis shampoo, maar gaat naar huis met een nieuwe tandenborstel, een zak winegums en een impulsief aangekochte mascara. En dát is precies de bedoeling. De gratis-campagne is geen cadeautje, het is een val. Een psychologische fuik waar je met open ogen inloopt.

Dus mijn advies? Maak alleen gebruik van het gratis aanbod. Punt. Koop niets anders. Wees de uitzondering, de rebel, de consument met karakter. Laat je niet verleiden tot het spekken van de marges op andere producten van de ondernemer die gratis als lokaas gebruikt. Want nogmaals: gratis bestaat niet. Het is een illusie, een rookgordijn, een marketingtruc.

Als je dit leest en denkt: ‘Oh ja, ik trap er ook altijd in’ dan ben je niet dom. Je bent mens. Maar vanaf nú ben je een mens met een kompas, dat kritisch naar gratis kijkt.