Aalsmeer – Het Fort bij Kudelstaart is onderdeel van de Stelling van Amsterdam, de verdedigingsring rondom de hoofdstad van ons land en Unesco werelderfgoed. De eerste plannen voor een verdedigingsring rond de hoofdstad zijn veel ouder, maar in 1870 verschijnen de eerste ontwerpen. Na veel politiek gepraat wordt er in 1883 een vorm gekozen om 36 forten in een cirkel rond Amsterdam te bouwen. Fort Kudelstaart is daar één van, aan weerszijden gesteund door Fort Aalsmeer (bij Rijsenhout) en Fort de Kwakel.

In 1885 worden in Kudelstaart de eerste metingen verricht en daarna worden de benodigde eigendommen van de gemeente Aalsmeer door de Staat der Nederlanden gekocht. Het was een aardige geste van het toenmalig college van burgemeester en wethouders om voor deze transactie, de zogenaamde Acte van Rectificatie, geen kosten bij de Staat in rekening te brengen.

Om het terrein, vooral bestaande uit een dikke veenlaag, geschikt te maken voor de bouw van een fort is er zo’n 80.000 m3 veengrond afgevoerd en is er vervolgens 200.000 m3 duinzand gestort. Dit alles vindt plaats tussen 1890  en 1891 en daarna heeft de zandhoop 14 jaar de tijd gekregen om in te klinken. De echte werkzaamheden op het fortterrein beginnen op 11 mei 1905 en de bouw van het fort wordt op 1 december 1906 afgerond. Uiteindelijk heeft de Stelling van Amsterdam nooit haar rol als verdedigingsring hoeven vervullen.

Na een eerste poging in 1946 heeft toenmalig burgemeester Peereboom Voller nogmaals in 1948 een verzoek gericht aan de militaire eigenaar van het fort om het forteiland recreatief te mogen gebruiken. Ondersteund door het gemeentebestuur van Aalsmeer, de VVV-Amsterdam en alle watersportbedrijven van Aalsmeer, verzocht hij het Ministerie van Oorlog om de beschikking over het fort te kunnen krijgen ten nut van de gehele Aalsmeerse bevolking. Maar opnieuw was het antwoord vanuit het Ministerie duidelijk: het Fort Kudelstaart behoorde tot de geclassificeerde verdedigingswerken van de Stelling van Amsterdam en dat het niet in het voornemen lag om binnen afzienbare tijd tot opheffing van de Stelling van Amsterdam over te gaan.

Deze afzienbare tijd werd 11 jaar, want in 1959 viel het regeringsbesluit om de linie Kudelstaart-Uithoorn als verdedigingswerk op te heffen. Direct heeft het gemeentebestuur van Aalsmeer weer in Den Haag gereageerd, maar ook deze maal kwam men bedrogen uit. Het fortterrein was en bleef militair terrein.

In 1965 verschijnen in de media berichten dat alle forten een recreatieve bestemming krijgen. Ook nu was het weer het college dat de vraag stelde of de gemeente Aalsmeer het fort recreatief kon gebruiken. Ook nu was het antwoord weer negatief, het fort bleef in handen van Defensie en ook was het fort inmiddels tot Rijksmonument verklaard. In 1972 krijgt de Stichting Vafamil  (Vakantie Faciliteiten Militairen) de beschikking over het fort om het als recreatieve haven voor (oud) militairen te gebruiken. Dit is tot de dag van vandaag nog steeds het gebruik van het fort.

In 2012 wordt bekend dat het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijk relaties overwegen om het Fort Kudelstaart te verkopen. Dit is een unieke kans, het college van Aalsmeer speelt hier onmiddellijk op in en vraagt de gemeenteraad een bedrag ter beschikking te stellen om Fort Kudelstaart aan te kunnen kopen.

Op 1 juni 2015 wordt besloten om het Fort Kudelstaart aan te kopen en deels te restaureren. De daadwerkelijke koop vindt plaats in juli 2016, en daarmee is de gemeente Aalsmeer (u en ik dus) na 130 jaar weer eigenaar. Maar nu rijst de vraag, wat gaan we er mee doen?? Dat in de volgende aflevering van Fort Kudelstaart.

Stichting Werkgroep Fort Kudelstaart. Reageren? info@fortkudelstaart.com